جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نفاق و دورویی یکی از رذایل اخلاقی است که در قرآن و سنت از آن به عنوان صفتی ناپسند یاد شده است. با تأمل در آیات و روایاتی که در آن ها از نفاق و آثار آن سخن گفته شده؛ این نتیجه به دست می آید که نفاق آثار زیانباری در زمینه اعتقادی، اخلاقی، رفتاری و سیاسی بر انسان، بر جای می گذارد و علاوه بر تاثیراتِ فردیِ آن، تأثیراتی منفی نیز بر پیکره جامعه وارد ساخته و باعث انحطاط و نابودی آن می شود، پس همچنان که خداوند در قرآن کریم آثار زیانباری را به نفاق و دورویی نسبت می دهد؛ و با توجه به عواقب خطرناکی که این پدیده ( مانند هر رذیله اخلاقیِ دیگر) در زندگی انسان به بار می آورد، بررسی آثارِ آن لازم و ضروری است. لذا بازشناخت این آثار، راهکاری است در جهت آگاهی و هشدار به عواقب زیانبار این رذیله اخلاقی و انگیزه ای است در جهتِ پرورش روحیه ی ایمان و تقوا در انسان.

نگارنده در این پژوهش به دنبال بررسی مفهوم و کارکردهای ایثار در زندگی فردی و اجتماعی انسان و تاثیرات آن بر جامعه از منظر قرآن و روایات است. این پایان نامه در سه فصل به انجام رسیده است. فصل اول با عنوان کلیات تحقیق به بیان مساله ، پرسش های تحقیق ، اهداف تحقیق و ...پرداخته شده است. فصل دوم با عنوان مبانی نظری به مباحثی همچون تعریف ایثار ، اقسام ایثار ، درجات ایثار ، ایثار در ادیان مختلف و....اشاره دارد. فصل سوم نیز با عنوان کارکردهای ایثار در قرآن کریم به اصل موضوع پایان نامه پرداخته شده است . بر همین اساس در این فصل ایثار از دو وجه معنایی مورد بحث و بررسی قرار گرفته و وجوه آن از نظر لغوی و اصطلاحی و مصادیق تاثیرگذاری مبحث ایثار مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. این دو وجه هم از لحاظ اثباتی و هم از لحاظ سلبی مورد بررسی قرار گرفته که وجه اثباتی آن عبارت است از برگزیدن و مقدم داشتن آثار مثبت ایثار و ازخودگذشتگی که در قرآن و سنت و آموزه های دینی از آن به ایثار ممدوح تعبیر شده است وجه سلبی آن عبارت است از برگزیدن و مقدم داشتن ناصواب که در آیاتی از قرآن (النازعات، 38 و اعلی، 16) به عنوان اشارت رفته و در این آیات خاطر نشان شده است که برخی از انسانها ایثار را به خاطر زیبایی ها و جلوه های ظاهری آن بر عقبی و زندگی اخروی ترجیح می دهند. .نگارنده در این پژوهش هم آثار فردی و اجتماعی ایثار و کارکردهای آن در زندگی را مورد تحلیل و بررسی قرار داده و هم آیات و روایات و مستندات مورد نیاز را برای تفهیم بهتر مطالب مورد استفاده و تجزیه و تحلیل قرار داده است. بر پایه همین رویکرد به تحقیق نتایج زیر منتج گردید :*ایثار باید با نگاه مثبت و ایثارگر در جهت خدمت به خلق و کمال انسان و ایجاد تعدیل در نظام اجتماعی بشر مورد استفاده قرار گیرد. *در ارتباط با انگیزه و هدف از عمل ایثارمثبت نیز باید گفت که انگیزه عمل فقط و فقط بایدمحبت به خداوند باشد*در بحث ایثار باید اوج ایثار یعنی گذشتن از جان و مال و هستی بخاطر حیات بخشی به اجتماع مد نظر باشد*در بحث ایثار باید از میان وجوه مختلف ایثار دنبال انتخاب برتر و اصلح در حوزه کارکردهای ایثار باشیم*در یک نگاه کلی تر باید در ترویج مکتب ایثار و نظریه ایثار به دنبال آن بخش از مفهوم ایثار بود که جنبه اخروی دارد و زودگذر و دنیوی نیست .

چکیده:حضرت موسی(ع)یکی از پیامبران اولوالعزم و از معدود پیامبرانی است که صاحب کتاب و شریعت بود. نام او بارها در قرآن کریم ذکر شده، و به عنوان یکی از بزرگترین پیامبران مبارز با ظلم و ستم، و مظهر گسترش توحید و یکتاپرستی معرفی شده است.داستان این پیامبر الهی در تورات بازتاب گسترده ای دارد و به صورت مشروح بیان شده است.اما انجیل مقدس به صورت مستقل به داستان حضرت موسی(ع)نپرداخته و تنها به منظور تبیین بهتر تعالیم دینی خود به بخش‌هایی از این داستان به صورت مختصر اشاره کرده است.در این رساله روایات قرآن کریم و عهدین از داستان حضرت موسی(ع) بررسی و مقایسه شده و نیز به چگونگی بازتاب آن در قصص الانبیاء پرداخته شده است.مفسران قرآن کریم در تفسیر آیات مربوط به داستان حضرت موسی(ع) دربار? علل برخی رخدادهای زندگی این پیامبر الهی دیدگاه‌هایی را مطرح کرده اند. البته گاه در روایات آن‌ها برخی منقولات قصص و تورات به چشم می خورد. در کتاب‌های عرفانی نیز داستان این پیامبر الهی همواره مورد توجه بوده است. این التفات عرفا به دو گونه است: از یک جهت برخی وقایع این داستان را صبغه عرفانی بخشیده اند و این‌گونه به بیان مسائل و تعلیمات عارفانه می پردازند. از سوی دیگر می کوشند تا با بهره گیری از قابلیت‌های زبان هم چون تشبیه، استعاره، رمز و نماد از عناصر و شخصیت‌های موجود در داستان، در جهت تعلیم مریدان استفاده کنند.در این رساله دیدگاه عرفا و مفسرین دربار? داستان حضرت موسی(ع) و زندگی پرفراز و نشیب او بررسی و با یکدیگر مقایسه شد و تفاوت دیدگاهآنها در ارائه و بیان این داستان تبیین گردید.

از آنجا که سیر آفاقی موضوعی است که در مأثورات اسلامی به ویژه قرآن کریم بسیار به آن پرداخته شده است،در این پژوهش به استخراج راهکارهای عملی برای استفاده از سیر آفاقی و تأثیر گذاری آن بر تقویت ایمان، با تکیه بر آموزه های نهج البلاغه ،اهتمام شده است و به دلیل وابستگی و رابطه نزدیکی که بین سیر آفاقی و برهان نظم وجود دارد به تبیین تمایز ایندو از یکدیگر و تأثیر برهان نظم بر استفاده بهتر از سیر آفاقی، پرداخته شده است. نتیجه این پژوهش،که در گردآوری آن از روش کتابخانه ای بهره گرفته شده است، استخراج مراحل و نکات اساسی سیر آفاقی از بین فرمایشات امیر المومنین علیه السلام، از قبیل مشاهده دقیق، کشف هماهنگی پدیده ها و ایجاد ارتباط میان این هماهنگی و اوصاف علم، قدرت و حکمت الهی می باشد. هم چنین تأثیر پذیری از دقت و ظرافت فراوانی که در خلقت موجودات، برای پی بردن به هدفداری زندگی و گشودن دریچه ی قلب به سوی عظمت الهی و احساس ایمانی قوی تر و خشیتی فراتر،وجود دارد؛ از دیگر دست آوردهای این پژوهش است.

عقل و قلب به مثابه دو نمونه از ابزارهای شناخت خداوند متعال ، جایگاه رفیعی بین فلاسفه و عرفا دارند. برخی قائل به تعطیل عقل اند و برخی برای شناخت عقلی ارزشی قائل نیستندو فقط به معرفت قلبی و شهودی بسنده می کنند. ملاصدرا هم به معرفت عقلی اهمیت می دهد و آن را ممکن می داند و هم به معرفت قلبی و شهودی . ایشان هرچند معرفت حقیقی را معرفت قلبی می داند ولی معرفت عقلی را به عنوان مقدمه، لازم می داند و کسانی که به برهان یقینی اهمیت نمی دهند را سرزنش می کند.ملاصدرا برای معرفت عقلی خداوند، مانع و محدودیتی قائل نیست، مگر کنه ذات خداوند متعال. و در اکثر آثار خود به معرفت عقلی خداوند پرداخته است. البته حدّ و مرز معرفت عقلی، ذهن است و عقل از دایره ذهن که با مفهوم و ماهیت سروکار دارد نمی تواند بیرون رود و به عبارت دیگر شناخت عقلی خداوند، شناخت مفهومی و ذهنی است، نه مصداقی و خارجی. بنابراین در معرفت عقلی به وجود خارجی خداوند دسترسی نخواهیم داشت.ملاصدرا برای معرفت قلبی نیز حدّ و مرزی قائل نیست، الّا کنه ذات خداوند که قابل شناسایی نیست. البته انسان با قلب خود می تواند خداوند را بشناسد و به او نزدیک شود تا جایی که غیر از او نبیند بلکه خود و شهود قلبی خود را هم نبیند.از نظر ملاصدرا هر دو معرفت عقلی و قلبی دارای دارای مراتب و درجاتی است که هر انسانی به اندازه توان و ظرفیت وجودی خود می تواند به آن برسد. البته امکان خطا و به بی راهه رفتن وجود دارد که رعایت تقوا و زهد و اطاعتِ خداوند و رعایت میزان منطقی برای مصون ماندن از اشتباه، ضروری است.

بر اساس روایات، معرفت و عمل یک حقیقت واحده و مبنای حیات انسانی و ایمانی شمرده شده‌‌اند. معرفت، گام اول در عبودیت و تحقق عمل صالح و عمل صالح در بستر ایمان و عبودیت، عامل ازدیاد و تکامل معرفت می‌باشد. در لسان روایات، تفکیک و جدا دانستن‌ معرفت و عمل از همدیگر، گمراهی آشکار می‌باشد؛ چراکه این دو عنصر به طور کامل در ایجاد و بقا به هم وابسته‌اند و وجود هر یک بدون دیگری، نه تنها ارزش و حقیقتی ندارد و مقبول درگاه الهی نیست؛ بلکه گمراه‌کننده و آسیب‌زا نیز می‌باشد.

چکیده:در این پژوهش سعی بر این بوده که دیدگاههای تربیتی امام محمد باقر (ع) در کتب شیعی به خصوص اصول کافی،بحارالانوار،تحف العقول و الخصال از سخنان گوهربار ایشان تحلیل و بررسی شده و مفاهیم تربیت، هدایت، عبادت، ایمان،وفای به عهد، صداقت،امر به معروف و نهی از منکرو موعظه از اصول کافی، بحارالانوار،تحف العقول و الخصال استنباط، استخراج و مشخص گردد. روش پژوهش حاضر از نوع پژوهشی کیفی بوده است. ابزار گردآوری اطلاعات بر پایه ی مطالعات اسنادی ، تحلیلی می باشد. بدین ترتیب با محور قرار دادن 4 جلد کتاب اصول کافی،30جلد بحارالانوار ،1جلد تحف العقول و دو جلد کتاب الخصال همچنین برای تفسیر و شرح احادیث آن حضرت کتب شیعی مثل «مرآت العقول» مجلسی و «وافی» «فیض کاشانی» و همچنین «تلخیص بحار الانوار» انتشارات موسسه والضحی و دیگر کتب شیعی مورد استفاده قرار گرفته است. ابتدا زندگی شخصیت، جایگاه علمی امام محمدباقر جهت آشنایی هر چه بهتر به نگارش درآمده است. و سپس اهداف، اصول و روش های تعلیم و تربیت را از دیدگاه بعضی اندیشمندان و فلاسفه مورد بررسی قرار گرفته است و در ادامه دیدگاههای تربیتی اسلام و سپس اهداف، اصول، روش های تربیت از دیدگاه امام محمدباقر (ع) را بیان کردیم. تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش نشان می دهد که هدف تربیت از دیدگاه امام محمدباقر (ع) نیل به زندگانی بهتر در سایه ی ایمان، عبودیت و رضای پروردگار (قرب الهی) است. یعنی انسان می تواند با ایمان به خدا، پرستش خداوند یکتا، تقوای خاص و همچنین با استفاده از روش های تربیتی نظیر؛ امر به معروف و نهی از منکر، روش الگویی و موعظه و نصیحت و در سایه ی اصولی چون عزت نفس، تواضع، وفای به عهد و به عنوان راهنمای عمل به سعادت واقعی و ابدی رسید.انسان بتواند با استفاده از رفتار و گفتار مناسب، ایجاد شرایط و عوامل لازم استعدادهای نهفته اش را در تمام ابعاد وحود، به طور هماهنگ پرورش دهد و شکوفا سازد و به تدریج به سوی هدف و کمال مطلوب حرکت کند. این اهداف، روش ها و اصول استنباط شده از اصول کافی سایر کتب شیعی و سخنان امام محمدباقر (ع) می تواند در امر تعلیم و تربیت آحاد جامعه مخصوصاً دانش آموزان و دانشجویان مورد استفاده قرار گیرد تا با الهام از سخنان گوهربار آن حضرت و دیگر ائمه آن ها را عملاً در زندگی بکار گرفته و سعادت نهایی و ابدی خود را فراهم سازیم.واژگان کلیدی: تربیت، اهداف، اصول، روش ها، امام محمدباقر(ع)، ایمان، عبادت، هدایت، وفای به عهد ، صداقت ، امر به معروف و نهی از منکر، موعظه.

انسان بر اساس میل طبیعی و فطری خویش، کار نیک را تحسین می‌کند و کار زشت را تقبیح می‌نماید. و به دنبال آن از کار زشت دوری گزیده و نیکوکار می‌گردد. امّا گاهی کارهای زشت، زیبا جلوه‌گر می‌شوند و به همین جهت انسان چنین رفتاری را خوب و نیکو به شمار آورده و آن را انجام می‌دهد. و چه بسا انجام این قبیل رفتارها را ادامه داده و بارها نیز تکرار کند. این گونه افراد از نگاه قرآن کریم، زیان‌کارترین مردم می‌باشند. چراکه به خیال باطل می‌پندارند، نیکوکاری می‌کنند.از این رو سعی شده است که در فصول شش گانه‌ی این پایان نامه بعد از پرداختن به کلیّات در فصل اول، در فصل دوم عوامل زیبا جلوه‌گری کردار، بررسی شوند. این عوامل بر اساس نتایج به دست آمده عبارتند از: خداوند متعال، شیطان، هوای نفس، همنشینان بد. فصل سوم دارای دو گفتار است. که در گفتار اول به بررسی گروه‌های مبتلا به زیبا جلوه‌گری پرداخته شده است. و در گفتار دوم افراد مبتلا به زیبا جلوه‌گری، مورد بررسی قرار گرفته‌اند. در قرآن کریم، اموری چون: ایمان، خورشیدپرستی، سوءظن، فرزندکشی، مکر کافران و دوست داشتن شهوات، به عنوان امور زیبا جلوه داده شده معرّفی شده‌اند، که در فصل چهارم در مورد این امور، به تفصیل سخن به میان آمده است. در فصل پنجم به پیامدها و نتایج زیبا جلوه‌گری پرداخته شده است و حاصل این پردازش، از این قرار است که فراموشی خدا، غفلت، کوری قلب، انحراف از حق، عُجب، تحیّر، گمراهی، مانع شدن از راه خدا، مسخره کردن مومنان، شکست در جنگ، ارتداد و خسران، پیامدها و نتایج زیبا جلوه‌گری می‌باشند. فصل ششم حاوی مهم‌ترین بحث، یعنی راه‌های جلوگیری از زیبا جلوه‌گری می‌باشد، و بر همین اساس، می‌توان گفت که ایمان، تقوا، اخلاص، امید به لقای خدا، صدق در گفتار، توبه و توجّه به فرجام عمل، از موانع پیدایش زیبا جلوه‌گری هستند.کلیدواژه: قرآن، زیبا جلوه‌گری، کردار، تسویل، تزیین، شیطان، اعمال، خسران.

اصل حقیقی در جهان توحید است ، انبیا و اهل بیت: هم فضیلت اصلی شان توحید است و ایشان به چیزی جز توحید دعوت نمی کردند پس امامت و ولایت تشریعی، یکی از اساسی ترین پایه های اسلام و توحید ناب است و از متن دین و توحید افعالی برخاسته است. بنابراین نیاز همیشگی بشر بوده و حتی در زمان غیبت نیز استمرار دارد. . در مکتب اسلام همان قدر که وجود پیامبران برای هدایت بشر لازم بوده، ضرورت وجود امام نیز غیر قابل انکار است؛ چرا که انسان در هر زمان، مکان، جهت نیل به سعادت حقیقی نیازمند راهنمایانی است که او را تا سر منزل مقصود هادی باشد که در عصر حضور، امام معصوم: و در عصرغیبت هم شبیه ترین فرد به آن بزرگواران، یعنی ولی فقیه جامع شرایط چنین مسئولیتی را بر عهده دارد.طبق دیدگاه شیعه حاکمیت مختص خداوند است که به پیامبر اکرم9و ائمه معصومین: اذن حاکمیت داده شد و در عصر غیبت نیز امور شیعیان رها نشده بلکه با توجه بهادله عقلی و نقلی، « ولی فقیه» حاکم مأذون است.

مادی؛ یعنی موجودی که حجم وبعد دارد ، فضا اشغال می کند ، قابل اشاره حسی است و قوه و استعداد دارد و مصادیقش موجودات عالم دنیا؛ مانند جماد ،نبات ،حیوان و انسان است و اما مجرد موجودیاستکه خصوصیات یاد شده را ندارد ومصداقش خداوند ، ملائکه (عقل ) و نفس است.درقرآن و روایات به صراحت ازتقسیم موجود به مجرد و مادی سخن به میان نیامده است تعبیر قرآن کریم تقسیم عالم به عالم غیب وشهادت است. روایات فراوانی جسمیت را از خداوند نفی می کنند، ملائکه را از نور ونفس انسانی را غیر از جسم آن می دانند .برخی ازمتکلمین اسلامی ملاک مادیت را امتداد داشتن و فضا اشغال کردن دانسته اندو بر این اساس تنها، خداوند را مجرد میدانند، نفس و ملائکه را اجسام لطیف نورانی محسوب می کنند.فلاسفه اسلامی قوه ، استعداد و تغییر داشتنرا ملاک مادیت می دانند ؛ و براین اساس خداوند، نفس و ملائکه را مجرد اما بقیه موجودات را مادی می خوانند. اما عرفا ملاک مادیت را امتداد داشتن ، قوه و استعداد داشتن می دانند و ملائکه را موجودات مجرد نورانی می دانند.ونفس انسانی را مجرد می دانند .پس نتیجه می گیریم طبق نظر قرآن،موجودات ،به غیبی وموجودات شهودی وحسی تقسیم می شوند، همان مجرد ومادی فلسفی می باشند که برخی از متکلمان قائل به آن نیستند گرچه ملائکه را مجرد نمی دانند اماخصوصیاتی که برای جسم هست را از ملائکه نفی میکنند که عرفا و فلاسفه اسلامی آن را قبول دارند.پس ملاک مادیت می تواند هریک از سه خصوصیات ابعاد داشتن ،قوه واستعداد داشتن و قابل اشاره حسی بودن باشدکه هر یک از این علوم در مورد ملائکه این موارد را نفی کرده اند البته هر علمی با زبان خاص خود و با اصطلاحات خود بیان کرده اندلذا اختلافی اساسی در اصل فرق داشتن ملائکه با موجودات مادی بین این علم ها نیست.